Dzięki zmianom wprowadzonym w Ustawie z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej oba wyżej wymienione zawody zostały włączone w proces leczenia pacjentów. Dokonujący się każdego dnia postęp nauk medycznych niesie za sobą konieczność przekazywania kolejnych kompetencji przedstawicielom zawodów, które były wcześniej uznawane jako personel pomocniczy. Wykonywanie zawodu pielęgniarki i położnej przestało zatem oznaczać jedynie podejmowanie działań pielęgnacyjnych i opiekuńczych, czy instrumentalne realizowanie zleceń lekarskich. Kluczom aspektem stała się samodzielność zawodowa, a całkowita zależność i podporządkowanie w stosunku do personelu lekarskiego zaczęły odchodzić w niepamięć.
Katalog samodzielnie wykonywanych czynności został znacznie rozszerzony, dzięki Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 2 września 1997 roku, między innymi o takie sfery działalności zawodowej jak:
- diagnostyka,
- farmakoterapia,
- rehabilitacja i fizjoterapia,
- profilaktyka zdrowotna i promocja zdrowia.
Obecnie obowiązująca Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej z dnia 15 lipca 2011 roku podtrzymała wcześniejsze ustalenia i jeszcze bardziej podkreśliła rangę opisywanych profesji. Wprowadzenie zmian było możliwe dzięki coraz lepszemu wykształceniu zawodowemu pielęgniarek i położnych, a także wzrostowi ich specjalistycznych kwalifikacji. Pielęgniarki z tytułem zawodowym magistra lub specjalizacją zawodową uzyskały możliwość samodzielnego ordynowania leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych, a także wystawiania skierowań na badania diagnostyczne, po ukończeniu kursu specjalistycznego, dzięki Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 stycznia 2018 roku.
Należy podkreślić, iż usamodzielnienie opisywanych zawodów i poszerzenie ich kompetencji nie jest sprzeczne z tym, iż nadal pozostają one w określonym zakresie podporządkowane decyzjom lekarza, który ma najszersze uprawnienia zawodowe. Hierarchia w opiece zdrowotnej jest bowiem w dalszym ciągu zachowana i pozwala nausystematyzowanie pracy – lekarz zatrudniony na danym oddziale podlega ordynatorowi lub kierownikowi oddziału, a pielęgniarka odcinkowa pielęgniarce oddziałowej. Nie umniejsza to jednak samodzielności zawodowej każdego z tych zawodów, a raczej stwarza możliwość do współpracy i wzajemnej kooperacji dla dobra pacjenta. Warto także zaznaczyć, że pielęgniarki i położne mogą one odmówić realizacji zlecenia lekarskiego, kiedy zgodnie z ich posiadaną wiedzą i doświadczeniem zawodowym uznają, iż:
- dane zlecenie lekarskie jest nieodpowiednie lub błędne, a co więcej, jego wykonanie mogłoby doprowadzić do wyrządzenia krzywdy pacjentowi,
- zlecenie jest niezgodne z ich sumieniem (tzw. klauzula sumienia - np. udział w eksperymentach medycznych),
- nie posiadają odpowiednich kwalifikacji i wiedzy do jego realizacji.
Mają także prawo do żądana uzasadnienia zlecenia, które mają wykonać. Uprawnienia te zostały doprecyzowane przez obecnie obowiązująca Ustawę o zawodach pielęgniarki i położnej - obowiązek wykonywania zleceń lekarskich jest nakazem ustawowym, ale ich realizacja nie może mieć bezwzględnego charakteru. W przypadku odmowy realizacji świadczenia zdrowotnego pielęgniarka i położna mają obowiązek pisemnego poinformowania swojego przełożonego lub osoby zlecającej określoną czynność oraz udokumentowania tego faktu w dokumentacji medycznej.
Podsumowując, pielęgniarki i położne stają się obecnie dla lekarzy partnerami w realizacji procesu leczenia chorego. Natomiast ich wkład intelektualny i merytoryczny w wykonywaną pracę jest niezbędny, by zagwarantować pacjentowi jak najlepsze standardy opieki i leczenia.
Autor:
mgr piel. Magda Benauer
Powered by Froala Editor